Erteleme Nedir ?
Belirli bir zamanda yapılacak işlerin sebepsiz yere geciktirilmesi durumuna erteleme denir. Bu işler genelde önemsiz olarak görülürler ve bireyin üşenmesi sonucu son dakika yapılırlar. Fakat önemli işlerini çeşitli bahanelerle erteleyip hiç yapmayan kişiler de bulunmaktadır. Bu durum birçok sıkıntıya sebep olur. Bu nedenle bu davranışlar erteleme hastalığı ya da üşenme hastalığı olarak da bilinir.
Kişinin devamlı olarak yapması gereken işe veya duruma isteksiz olma halidir.
Erteleme davranışı davranışsal boyut, bilişsel boyut ve duygusal boyut oluşur.
Davranışsal boyut görevin başlatılması, devam etmesi ve tamamlanmasıyla ilgilidir. Davranışsal boyutta yapılması gereken işten kaçıp daha fazla keyif veren işi yapma durumu söz konusudur. Kişinin ders çalışmaktan kaçınıp dizi izlemesi davranışsal boyuta bir örnektir.
Bilişsel boyut erteleme davranışının zararının ve olumsuz etkilerinin bilinmesine rağmen bilinçli olarak erteleme kararının verilmesidir. Bu boyut kişinin hayatına negatif etki edeceğini bilmesine rağmen neden erteleme davranışını seçtiğini sorgular.
Duygusal Boyut ise kişinin olayları ertelemesinde duygusal bir neden olduğunu ve erteleme davranışının kaygı ile endişe ile ilişkili olduğunu vurgular. Bu boyut ertelemenin çoklu duygusal sebeplere bağlı olduğu gerçeği ile ilgilidir.
Erteleme Türleri
Erteleme türleri 4 ana başlık altında toplanmaktadır. En çok bilinen erteleme türü akademik ertelemedir. Akademik erteleme eğitim hayatında öğrencilerin akademik olarak yerine getirmek zorunda olduğu işlerini ve görevlerini geciktirmesi veya son dakikaya bırakılması anlamına gelmektedir. Akademik erteleme ders bırakma, sınıfta kalma, düşük ortalama ve okuldan atılma gibi sıkıntılara sebep olmaktadır.
Rutin işlerde erteleme ise günlük işleri programlamada zorlanma ve günlük rutinleri erteleme anlamına gelmektedir. İkinci sık görülen erteleme türü ise karar vermeyi ertelemedir. Çatışma durumlarında veya birden fazla seçenekle karşı karşıya gelindiğinde karar vermenin geciktirilmesine karar vermeyi erteleme denir. Kompulsif erteleme ise ertelemenin son türüdür. Bu türde kişi hem karar vermeyi hem de yapması gereken işleri geciktirir.
Neden Erteliyoruz ?
Kısa dönemli keyif almak
Yapılan görevden hoşlanmamak
Sınav kaygısı
Özgüven düşüklüğü
Başarısızlık korkusu
Zaman yönetiminde kötü olmak
İsteksizlik ve motivasyon eksikliği
Zaman zaman hepimiz sorumluluk ya da görevlerimizi birkaç saat, birkaç gün veya belki haftalar boyunca erteleyebiliyoruz. Erteleme normal ve aslında evrensel bir olgudur, bu yüzden neden ortaya çıktığını ve bu konuda neler yapabileceğimizi ele almak oldukça önem taşıyor. Bu kavramı yalnızca bir işi geciktirmek ya da bir görevden kaçınmak olarak ele alamayız çünkü bu aynı zamanda verimliliğimizi düşüren irrasyonel bir davranış biçimidir.
İsveç Karolinska Enstitüsü’nden erteleme araştırmacısı Klinik Psikolog Alexander Rozental’a göre, ertelemeyi tetikleyen unsurların tipik olarak dört kategoriden birine girdiğinin altını çiziyor: beklenti, değer, zaman ve dürtüsellik.
Eğer görev birey için yeterli değere sahip değilse, birey görevi tamamladıktan sonra ulaşmaya çalıştıkları değeri elde edemeyeceklerine inanıyorsa, bu değer zaman açısından çok uzaksa veya kişi hazza hemen kavuşmaya yönelik dürtüsellik içindeyse erteleme eğiliminde olabiliyor.
Erteleme problemimi nasıl yenebilirim ?
Ertelemenin üstesinden gelmek için öncelikle buna neden olan faktörleri ele almak faydalı olacaktır. Yapılacak ilk şey kendi alışkanlıklarımızın izini sürerek neden ertelediğimizi anlamaya çalışmak olmalıdır. Ertelediğimiz belli başlı konular var mı? En çok neleri ertelemeye meyilliyiz? Ertelemeye meyilli olduğumuz konuyla ilgili düşünce kalıplarımız neler?
Aşağıda ertelemeye başvurmamıza yol açan yaygın sebepler ve onlarla nasıl mücadele edeceğimizle ilgili bazı ipuçları bulacaksınız.
Mükemmeliyetçilik, tahammülsüzlük gibi durumların çözülmesi gerekmektedir.
Görevden hoşlanmama, sorumluluk duygusu geliştirme, değerlendirilme kaygısı, ve özgüven eksikliği gibi problemlerin aşılması gerekmektedir.
Zaman kontrolü üzerinde çalışılmalıdır. Bunun için kısa hedefler belirleyip onları gerçekçi zamanlara yaymak etkili olabilir.
Konulan hedeflerin gerçekçi olmasına önem gösterilmelidir.
Yetersiz ve başarısız hissetme konusunun üzerinde çalışılmalıdır.
Sorun zamanlama ve zaman yönetimiyse, günlük çizelgeler tutulması, ajandaların kullanılması, yapılacak işlerin listelenmesi ve günlük, haftalık, aylık, yıllık, ömürlük performans hedefleri gibi etkinlikler önerilmektedir.
Büyük görevlerin ağırlığı altında eziliyorsanız; onu daha küçük alt görevlere bölmek yardımcı olabilir. Erteleme araştırmacısı Rozental, birçok kişinin bir projeyi ya da görevi hakkıyla yerine getiremeyeceklerinden endişe ettikleri için ya da başarısız olmaktan korktukları için ertelemeye başvurduğunu ifade ediyor.
Dikkatiniz kolay dağılıyorsa; çalıştığınız ortamda dikkatinizi dağıtabilecek nesneleri ortadan kaldırmaya çalışabilirsiniz. Örneğin cep telefonunuzu başka bir odaya koyabilir ya da bilgisayar ekranınızdaki gereksiz sekmeleri kapatabilirsiniz.
Terapi
Erteleme davranışıyla baş edebilmek için kişinin kendisini tanıması gerekmektedir. Kendisi ile ilgili başarısız hissetme ve mükemmeliyetçi olma gibi özellikleri düşünüp belirli düşünce ve davranış değişimlerinde bulunması gerekmektedir.
Unutmayın ki bu hayatta değerli olan sizsiniz. Kendinizi ertelemeyin !
Comments